Ulica Stanisława Moniuszki w Braniewie to niezwykle istotny odcinek drogowy, który mierzy 1,092 km długości. Stanowi on część drogi powiatowej 2324N, co czyni go kluczowym elementem lokalnej infrastruktury.
Do roku 1945 ulica ta nosiła inną nazwę – Rodelshöfer Straße, znaną również jako ul. Rudłowska. Jej przebieg prowadzi do okolicznej miejscowości Rudłowo, która w języku niemieckim znana była jako Rodelshöfen.
Historia
Ulica, o której mowa, pojawia się w dokumentach już w XVI wieku, kiedy to znajdowały się przy niej stodoły i ogrody. W aktach miejskich była opisana jako Eichfeld, co w tłumaczeniu oznacza „pole dębowe”. W 1583 roku burmistrz Braniewa, Johannes Bartsch, który był ojcem Fryderyka Bartscha, ufundował szpital, co było ważnym wydarzeniem dla tej ulicy. Fundacja została formalnie potwierdzona w 1671 roku przez kolejnego burmistrza, Georgiusa Follerta.
W latach 1889–1891, przy ulicy Rodelshöfer Straße, powstała stadnina koni, a także zrealizowano zespół parkowy oraz zbudowano osiedle dla pracowników tejże stadniny. Już w 1898 roku, naprzeciwko tej stadniny, wzniesiono rozległy kompleks koszarowy, w którym stacjonowali żołnierze piechoty.
Dzisiaj ul. Moniuszki pełni istotną rolę publiczną, mieszcząc m.in. Szkołę Podstawową nr 5 im. Ziemi Braniewskiej oraz Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy. W latach 1904–1906, istniejący od 1571 roku zakon katarzynek zainwestował w budowę nowego gmachu swojego domu generalnego zakonu, znanego jako Regina Coeli.
W roku 1926 zakończono wznoszenie ekskluzywnego budynku centrum społeczności lokalnej, nazywanego Gesellschaftshaus Liedertafel, który religijne wydarzenia łączył z działalnością kulturalną. Mimo że budynek posiadał obszerną salę do występów, z powodów finansowych stowarzyszenie zmuszone było do sprzedaży obiektu. Ostatecznie został on nabyty przez archiprezbitera Aloysa Schulza, a jego funkcje zmieniono na przedszkole i żłobek, które działały aż do II wojny światowej.
Wiele budynków obecnie znajdujących się w okolicach ul. Moniuszki przetrwało burzliwe czasy II wojny światowej i liczne powojenne rozbiórki, które dotknęły inne rejony miasta. W związku z tym, zniknął z mapy budynek przedszkola pod nazwą St. Theresienheim, a na jego miejscu powstał przy ul. Moniuszki plac, który uchwałą Rady Miejskiej z dnia 6 maja 1998 roku zyskał nazwę „Skwer Sybiraków”.
W latach 1971–1975 zainaugurowano budowę nowego gmachu szpitala, którego zakończenie przypada na 18 i 22 lipca 1975 roku. Otworzenie placówki miało miejsce 1 sierpnia, a szpital został wyposażony w 181 łóżek oraz odpowiednie zaplecze medyczne. Dziś w strukturach Powiatowego Centrum Medycznego można znaleźć różne oddziały oraz zespoły ratownictwa medycznego.
W 2001 roku, na skrzyżowaniu ul. Moniuszki i Sikorskiego, zrealizowano budowę stylowego obiektu, który nazwano „Willą Millenium”. W jego obrębie, w dwóch budynkach podzielonych na pięć segmentów, znajdują się nie tylko placówki handlowe, ale również mieszkania, a całkowity koszt inwestycji wyniósł około 6 milionów złotych.
W 2011 roku, obok szpitala, oddano do użytku nową siedzibę Komendy Powiatowej Policji w Braniewie. W tym samym roku ul. Moniuszki wzbogaciła się o dwa nowe bloki mieszkalne. Dodatkowo, wzdłuż szkoły podstawowej stworzono drogę pieszo-rowerową oraz chodnik, poprawiając tym samym bezpieczeństwo i komfort mieszkańców oraz użytkowników ulicy.
W obrębie ul. Moniuszki, przy Powiatowym Centrum Medycznym, zlokalizowana jest kapliczka z Matką Boską Niepokalaną, pochodząca z XVIII/XIX wieku, ujęta w formę klasycznej aediculi. Obecnie, ulica Moniuszki zaczyna się od ronda gen. Andersa i biegnie ku granicom administracyjnym miasta, które prowadzą do pobliskiej miejscowości Rudłowo.
Ważniejsze obiekty
Na ulicy Stanisława Moniuszki w Braniewie znajduje się wiele istotnych obiektów, które odgrywają kluczową rolę w życiu społeczności lokalnej.
- Urząd gminy Braniewo, ul. Moniuszki 5,
- Dom prowincjonalny „Regina Coeli” Zgromadzenia Sióstr św. Katarzyny Aleksandryjskiej, ul. Moniuszki 7,
- Szkoła Podstawowa nr 5 im. Ziemi Braniewskiej, ul. Moniuszki 22A,
- Komenda Powiatowa Policji w Braniewie, ul. Moniuszki 11A,
- Powiatowe Centrum Medyczne Sp. z o.o. w Braniewie (szpital), ul. Moniuszki 13.
Przypisy
- Braniewski szpital ma 45 lat. Jubileusz świętowano symbolicznie, zgodnie z zasadami reżimu sanitarnego [online], braniewo.eska.pl [dostęp 17.03.2024 r.]
- Oddziały - Powiatowe Centrum Medyczne - Braniewo [online], www.szpital-braniewo.pl [dostęp 16.03.2024 r.]
- M.M. M M.M., JUBILEUSZ 45 – LECIA SZPITALA W BRANIEWIE [online], Powiat Braniewski, 23.07.2020 r. [dostęp 11.08.2022 r.]
- Policyjna strzelnica – jeszcze w tym roku [online], Portal Braniewo, 16.03.2021 r. [dostęp 11.08.2022 r.]
- Drogi miejskie [online], www.zdpbraniewo.pl [dostęp 28.08.2022 r.]
- Mapa dróg [online], drogi.braniewo.pl [dostęp 28.08.2022 r.]
- Historia Braniewa - nieznane wydarzenia - 1817-1848 i 1893-1912. FIZYLIERZY w BRANIEWIE [online], www.historiabraniewa.hekko.pl [dostęp 11.08.2022 r.]
- Buchholz: Braunsberg im Wandel der Jahrhunderte - Kap. 9 [online], www.braunsberg-ostpreussen.de [dostęp 11.08.2022 r.]
- Stanisław Kuprjaniuk, Iwona Liżewska Warmińskie kapliczki, Borussia Olsztyn 2012, s. 60–61
- Danuta Bogdan, Jerzy Przeracki, Urzędnicy Starego i Nowego Miasta Braniewa do 1772 roku, Olsztyn 2018, s. 156
- Braniewo. Już za miesiąc. Willa Millenium [w:] IKAT. Gazeta Braniewska, 28.09-04.10.2001 r.
- Braniewo. Prestiżowy kompleks mieszkalno-usługowy. Dwumiesięczne opóźnienie [w:] IKAT. Gazeta Braniewska, 09-15.11.2001 r.
- Augustin Lutterberg, Zur Baugeschichte der Altstadt Braunsberg, ZGAE, XIX, 1916, s. 711
- Augustin Lutterberg, Zur Baugeschichte der Altstadt Braunsberg, ZGAE, XIX, 1916, s. 699
- Zarząd Dróg Powiatowych w Braniewie. Wykonanie zadań i realizacja budżetu 2015 rok
- Uchwała Rady Miejskiej w Braniewie nr LXV/219/98 z dnia 06.05.1998 r. w sprawie nadania skwerowi przy ulicy Fromborska–Moniuszki w Braniewie nazwy „Skwer Sybiraków”
Pozostałe obiekty w kategorii "Ulice i place":
Ulica Tadeusza Kościuszki w Braniewie | Rondo im. gen. Władysława Andersa w Braniewie | Plac Grunwaldu w Braniewie | Plac Józefa Piłsudskiego w Braniewie | Ulica Franciszka Stefczyka w Braniewie | Ulica Gdańska w Braniewie | Ulica Portowa w Braniewie | Ulica Przemysłowa w Braniewie | Ulica Władysława Sikorskiego w Braniewie | Ulica 9 Maja w Braniewie | Ulica Morska w Braniewie | Ulica Królewiecka w Braniewie | Ulica Elbląska w BraniewieOceń: Ulica Stanisława Moniuszki w Braniewie