Fryderyk Bartsch

Duchowieństwo i religia

Fryderyk Bartsch, urodzony w kwietniu 1552 roku w Braniewie, był postacią niezwykle ważną w historii teologii i nauki w Polsce. Jego życie zakończyło się 21 listopada 1609 roku w pobliżu Smoleńska, gdzie zmarł pozostawiając po sobie bogate dziedzictwo intelektualne.

Jako jezuita, teolog, biblista oraz kaznodzieja, Bartsch poświęcił się głoszeniu nauki Kościoła oraz pracy dydaktycznej. W latach 1584–1590 piastował funkcję rektora Kolegium Jezuitów w Braniewie, gdzie miał znaczący wpływ na kształcenie młodzieży.

Po ukończeniu swojej posługi w Braniewie, w latach 1590–1592 służył jako rektor Akademii Wileńskiej, przyczyniając się do rozwoju tej instytucji edukacyjnej. Dodatkowo, był spowiednikiem króla Zygmunta III, co potwierdza jego doniosłość w kręgach władzy świeckiej oraz duchowej ówczesnej Polski.

Życiorys

„Fryderyk Bartsch przyszedł na świat w 1552 roku, w rodzinie miejskiej ukochanego burmistrza Braniewa, Jana (Johanna) Bartscha oraz Urszuli z Kierstenów. Ród Bartschów był wówczas szeroko znany w tej okolicy (zob. herb Bartschów). Jan Bartsch, nie tylko pełnił rolę burmistrza przez długi czas, ale również znany był z fundacji szpitala, który ufundował w 1583 roku w swoim ogrodzie przy drodze prowadzącej do Rudłowa. Jego brat, Jakob, stał się właścicielem dóbr w Krosnie i Bażynach, a także został uznany za szlachcica. Pomimo, że ojciec, Jan Bartsch, był zwolennikiem luteranizmu i spotkał się z szykanowaniem ze strony dwóch kolejnych biskupów warmińskich, Hozjusza i Kromera, obaj jego synowie, w tym Fryderyk, stali się oddanymi katolikami.

Przed wstąpieniem do zakonu, Fryderyk Bartsch ukończył studia filozoficzne w Collegium Romanum w latach 1569-1572. W 1572 roku podjął decyzję o przystąpieniu do zakonu jezuitów w Rzymie, gdzie kontynuował naukę teologii w Wiedniu. Po powrocie do Polski w 1576 roku, zaczął pełnić ważne funkcje w Braniewie, kierując szkołami, takimi jak seminarium diecezjalne, seminarium papieskie, oraz konwiktem szlacheckim.

W latach 1583-1590 sprawował urząd rektora Kolegium Jezuitów w Braniewie, gdzie zasłynął jako znakomity organizator. Dbał o wysoki standard nauczania, pracował nad podręcznikami oraz tworzył programy zajęć. W swoich publikacjach często podkreślał swoje braniewskie pochodzenie, podpisując się jako „FR. Barscius Braunsbergnsis”, co oznaczało „braniewianin”. W czasie jego kadencji w kolegium nastąpił znaczny wzrost poziomu nauczania. W 1586 roku wziął udział w pracach polskiej komisji odpowiedzialnej za reformę Ratio studiorum, wprowadzającej jednolity system nauczania.

W roku 1587 otrzymał tytuł doktora filozofii na Akademii Wileńskiej. Następnie, w latach 1592-1595, był rektorem akademii w Wilnie. W następnych latach, od 1595 do 1598 roku, pełnił funkcję superiora i kaznodziei w Gdańsku, a od wiosny 1598 roku został wiceprowincjałem dla litewskiej części prowincji polskiej.

W 1600 roku nastał przełom w życiu Fryderyka Bartscha, lorsque król Zygmunt III Waza mianował go swoim spowiednikiem, co funkcję pełnił aż do końca swego życia. Jako królewski spowiednik i kapelan wojskowy, wyruszył z królem na wyprawę moskiewską w roku 1609. Niestety, podczas tej wyprawy, podczas opieki nad chorymi żołnierzami, uległ zakażeniu tyfusem, co doprowadziło do jego śmierci. Uroczysty pogrzeb zorganizował na swój koszt król Zygmunt III, a Fryderyk Bartsch został pochowany w Wilnie, w kościele św. Jana Chrzciciela oraz św. Jana Apostoła i Ewangelisty, znanym jako kościół akademicki. Jego działalność pozostawiła po sobie liczne prace polemiczne oraz estetyczne.

Przypisy

  1. Danuta Bogdan, Jerzy Przeracki, Urzędnicy Starego i Nowego Miasta Braniewa do 1772 roku, Olsztyn 2018, s. 156
  2. CERL Thesaurus [online], cerl.org [dostęp 29.12.2020 r.]
  3. Kolegium Jezuickie w Braniewie i jego księgozbiór 1565–1626, Alojzy Szorc, Olsztyn 1998, s. 70
  4. Stanisław Achremczyk, Alojzy Szorc, Braniewo, Olsztyn 1995, s. 161
  5. a b Fryderyk Bartsch SJ (1552–1609) i jego działalność literacka w: Pamięć wieków kształtuje potomność. Księga jubileuszowa dedykowana Księdzu Profesorowi Ludwikowi Grzebieniowi SJ z okazji 70. urodzin, Kraków 2010
  6. Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach polskich 1564–1995, s. 30

Oceń: Fryderyk Bartsch

★★★★★
Średnia ocena:4.56 Liczba ocen:18