Stadnina koni w Braniewie

---

Historia stadniny koni w Braniewie

Kompleks obiektów znanego jako Königliches Landesgestüt został zbudowany w latach 1889–1891 na obrzeżach Braniewa, w sąsiedztwie ulicy Rodelshöfer Straße, która obecnie nosi nazwę ul. Moniuszki. Wraz z budową stajni powstał również zespół parkowy oraz budynki mieszkalne dla pracowników tego ośrodka.

Hodowla koni w tym miejscu rozpoczęła się w 1890 roku, a głównymi rasami hodowlanymi były konie trakeńskie oraz sztumskie. Do końca II wojny światowej, całym stadem zarządzało trzynastu dyrektorów, którzy odnotowali znaczące sukcesy w hodowli ogierów. Wśród znanych koni, które pochodziły z tego ośrodka, były takie jak: Tempelhüter, Cancara oraz Pythagoras.

W dniu 27 stycznia 1945 roku, ostatni zarządca stadniny Hermann-Wilhelm von Warburg, zmuszony był do ewakuacji części koni przed nadciągającym frontem Armii Czerwonej. W trudnych warunkach zimowych, udało mu się przeprowadzić je przez zamarznięty Zalew Wiślany do Meklenburgii, a następnie do Dolnej Saksonii. Podczas tej akcji, prowadząc konno, doprowadził do celu 8 ogierów, które dołączyły do sprowadzonych wcześniej koni z Traken.

3 lutego 1945 roku, weterynarz sztabowy dr Ernst Arnold, opiekując się pozostałymi końmi w Braniewie, wyselekcjonował 103 najlepsze ogiery trakeńskie oraz 11 koni pociągowych, również przeprowadzając je przez zamarznięty Zalew do Redefin w Meklemburgii.

Po zakończeniu II wojny światowej, kompleks budynków został przekształcony w oboz przejściowy dla Niemców, którzy byli wysiedlani z Polski. Od lata 1945 roku, polska milicja organizowała ich transporty z różnych części Braniewa. Po wysiedleniu ich do Niemiec w listopadzie 1946 oraz na początku stycznia 1947, kompleks stadniny został przejęty przez Państwowe Zakłady Chowu Koni, w celu odtworzenia stadniny jako państwowej. Pierwszym dyrektorem nowo powstałej Państwowej Stadniny Koni w Braniewie został inżynier rolnik mjr Tadeusz Brochocki, który zmarł w 1948 roku.

W 1955 roku, stadnina została przekształcona w Państwowe Stado Ogierów, które funkcjonowało do 1997 roku. Specjalizowało się ono w hodowli koni zimnokrwistych, a przy stadzie działał klub jeździecki. Dziś, miasto Braniewo jest właścicielem kompleksu, w tym również przynależnego osiedla mieszkalnego.

Architektura budynków

Kompleks budynków znajdujący się w stadzinie koni w Braniewie jest przykładem architektury, która, choć nie posiada wyraźnych cech stylowych, zachwyca swoją ciekawą kompozycją przestrzenną, architektoniczną i krajobrazową. Wzniesione pod koniec XIX wieku, obiekty te reprezentują typowy dla pruskiej architektury styl funkcjonalizmu, cechujący się wykorzystaniem ceglanych detali oraz charakterystyczną, ciemnoczerwoną cegłą licową na ścianach.

Co istotne, obiekty stadniny przetrwały obie wojny światowe, unikając poważnych uszkodzeń. Przez lata zachowały się również niemalże w komplecie zarówno wyposażenie, jak i wystrój stajni, krytej ujeżdżalni oraz częściowo budynku dyrektora, który to do 2021 roku był siedzibą Miejskiego Ośrodka Sportu „Zatoka”.

W 2007 roku, 14 czerwca, wojewódzki konserwator zabytków wpisał do rejestru zabytków pod numerem A-4467 szereg obiektów znajdujących się w kompleksie stadniny koni, w tym:

• willa dyrektora (aktualnie biura Miejskiego Ośrodka Sportu „Zatoka”),
• stajnia główna,
• stajnia II,
• ujeżdżalnia,
• stajnia kwarantanny z lecznicą (teraz warsztat i magazyn),
• kuźnia (obecnie warsztat),
• wozownia,
• hydrofornia,
• budynek wagi,
• park z placami treningowymi koni,
• ogrodzenie z dwoma bramami.

Rewitalizacja kompleksu

19 marca 2021 roku ogłoszono przetarg na projekt „Nowe życie Stadniny Koni w Braniewie – różnorodne biologicznie strefy rekreacyjno-wypoczynkowe”.

W ramach tego ambitnego przedsięwzięcia przewidziano szereg istotnych prac, które w znaczącym stopniu wpłyną na funkcjonalność terenu. Do kluczowych działań należy przebudowa nawierzchni dróg i ścieżek, a także budowa parkingu.

Ponadto zrealizowane zostanie ogrodzenie przęsłowe wykonane ze stalowych sztachet, które zostanie uzupełnione o bramy i furtki. Warto wspomnieć o renowacji zabytkowych bram oraz budowie murków oporowych i barierki tarasu widokowego.

W strefach rekreacyjnych zaplanowano stworzenie ścieżki zdrowia, wyposażonej w urządzenia do siłowni plenerowej, a także wiaę rekreacyjną. Dodatkowe elementy małej architektury to m.in. ławki, kosze na śmieci, infokiosk, stojaki na rowery, tablice dydaktyczne, czy stylizowana waza kamienna umiejscowiona na postumencie. Nie zapomniano również o stworzeniu miejsca na ognisko oraz słupków pod kody QR.

Projekt zakłada także interwencje w istniejącej roślinności, w tym wycinkę wybranych drzew i krzewów, a także sadzenie nowych roślin, takich jak drzewa, krzewy, rośliny okrywowe, runo, cebulowe oraz byliny. Oprócz tego planowane jest ściółkowanie obsadzeń i realizacja trawników.

W ramach modernizacji teren stadniny zostanie wyposażony w oświetlenie, a także monitoring, co przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa i komfortu użytkowników.

---

Oceń: Stadnina koni w Braniewie

---