Ulica Władysława Sikorskiego w Braniewie to najdłuższa arteria komunikacyjna w mieście, odgrywająca kluczową rolę w jego strukturze transportowej. Stanowi ona integralną część drogi krajowej nr 54, co czyni ją istotnym szlakiem komunikacyjnym w regionie.
Dawniej, przed rokiem 1945, ulica ta była znana pod nazwą Malzstraße, stanowiąc część historycznego dziedzictwa miasta. W okresie Polski Ludowej, nazwa ulicy była zmieniana, nosząc początkowo imię Wandy Wasilewskiej, a następnie, w latach 1947–1990, imię gen. Świerczewskiego.
Obecna nazwa ulicy, ulica Władysława Sikorskiego, została wprowadzona 1 grudnia 1990 roku, co stanowi symboliczny powrót do tradycji i historii narodowej.
Historia
Ulica Władysława Sikorskiego, dawniej znana jako Malzstraße, wywodzi swoją nazwę od niemieckiego słowa „Malz”, które oznacza słód. Historia tej ulicy jest ściśle związana z budynkami położonymi w tej okolicy, które pełniły rolę słodowni. Słód ten miał kluczowe znaczenie w procesie warzenia piwa, co przyczyniło się do rozwoju bogatej tradycji piwowarskiej Braniewa, datującej się od XVI wieku, kiedy to miasto zaczęło być znane w całej Warmii. W 1782 roku, przy okazji sprzedaży jednej z pierwszych słodowni, Lutterberg, przypisano jej nazwisko Johannowi Czodrowskiemu.
Malzstraße była ulicą wychodzącą poza mury Starego Miasta, stanowiącą część Fromborskiego Przedmieścia. W czasach epidemii cholery, z racji swojego oddalenia od centrum, ulokowany został lazaret, w którym opiekowano się chorymi (zobacz: dżuma na Warmii 1708–1711). Do momentu, kiedy w 1772 roku otwarto bramy miejskie w Braniewie, Malzstraße była raczej uboga w zabudowania, ograniczając się głównie do starych stodół słodowników oraz kilku domów. Ufam, że rozwój przedmieść, w tym tej konkretnej ulicy, wspólny z otwarciem bram miejskich, przyczynił się do jej większej rozbudowy.
W roku 1845, w miejskim programie nadawania nazw, Malzstraße utrzymała swoją tradycyjną nazwę. Ulica Sikorskiego wpisała się w historię systemu wodociągów Braniewa, bowiem wzdłuż niej, za domami po zachodniej stronie, istniał kunszt wodny, rurociąg zaopatrujący mieszkańców w wodę pitną. Woda zbierana była w stawach, zlokalizowanych około 2 km na południowy zachód od miasta. Zbiornik Pfeifengrund (Staw Rurowy) dostarczał wodę drewnianymi rurami do Starego Miasta.
Do początku XX wieku ulica Sikorskiego była znacznie krótsza, sięgając tylko do obecnego skrzyżowania z ulicami Mielczarskiego i Stefczyka. Ułatwieniem dla tego obszaru miasta stało się uruchomienie kolei nadzalewowej w latach 1897–1899, kiedy jedna z jej stacji, Braniewo Brama (Braunsberg Obertor), została usytuowana na końcu ulicy. To właśnie w tamtym okresie ulica zyskała dodatkowe znaczenie, a linia kolejowa zaczęła ją przecinać.
W latach 30. XX wieku, za sprawą społecznopolitycznych zmian po dojściu do władzy narodowych socjalistów, które przekształciły Republikę Weimarską w totalitarne państwo III Rzeszy, miały miejsce dalsze transformacje związane z tą ulicą. Rozpoczęcie militaryzacji miało swoje korzenie już w 1933 roku, kiedy to Okręg Wojskowy w Królewcu wszczął rozmowy z burmistrzem Braniewa, Ludwigiem Kayserem, na temat rozbudowy fortyfikacji oraz wojskowego garnizonu.
Interwencja przełożonej generalnej Zgromadzenia Sióstr św. Katarzyny w poufnych negocjacjach doprowadziła do zakupu gruntów. W efekcie, w 1934 roku rozpoczęto budowę koszar, a Braniewo stało się ponownie dużym garnizonowym miastem. Ulica uległa wydłużeniu, co oznaczało większą intensyfikację zabudowy w tej części miasta.
Dodatkowo, w latach 1937-1938 oddano do użytku odcinek autostrady Reichsautobahn Berlin-Królewiec, co pozytywnie wpłynęło na znaczenie ulicy Sikorskiego, stając się kluczowym łącznikiem z nową autostradą. W 1997 roku skrzyżowanie, które wyznaczało początek ul. Sikorskiego, przekształcono w rondo. Rondo nosi imię generała Władysława Andersa, nadane na wniosek Teodory Dębińskiej-Grudzińskiej przez Radę Miejską w Braniewie.
Na początku listopada 2001 roku, postanowiono zmienić kategorię przejazdu kolejowego na ul. Sikorskiego z strzeżonego na niestrzeżony, co wiązało się z likwidacją rogatek zastąpionych znakiem B-20 (STOP),co było efektem zmniejszenia natężenia ruchu kolejowego. Dzisiaj ul. Sikorskiego rozpoczyna się od ronda gen. Andersa i prowadzi do granic miasta, stając się najdłuższą arterię komunikacyjną o długości ponad 2,8 km.
Ważniejsze obiekty
Na ulicy Władysława Sikorskiego w Braniewie znajduje się wiele istotnych obiektów, które zasługują na uwagę. Poniżej przedstawiamy niektóre z nich:
- Liceum Ogólnokształcące im. Feliksa Nowowiejskiego w Braniewie,
- 30-metrowa prostopadłościenna wieża ciśnień, która nie zachowała się i pełniła kiedyś funkcję schroniska młodzieżowego,
- Cmentarz św. Katarzyny w Braniewie,
- 9 Brygada Kawalerii Pancernej.
Przypisy
- Słownik etymologiczny języka polskiego/mielcuch - Wikiźródła, wolna biblioteka [dostęp 05.08.2022 r.]
- Historia Braniewa - nieznane wydarzenia - WODOCIĄGI MIEJSKIE i GOSPODARKA WODNA w DAWNYM BRANIEWIE [online], www.historiabraniewa.hekko.pl [dostęp 05.08.2022 r.]
- Braniewo Brama – Semaforek [online], semaforek.kolej.org.pl [dostęp 04.08.2022 r.]
- Wołpa-Syberia-Braniewo [online], gazetaolsztynska.pl [dostęp 03.05.2021 r.]
- OSA | Otwarty System Archiwizacji [online], osa.archiwa.org [dostęp 03.05.2021 r.]
- ARCHIV FÜR AUTOBAHN- UND STRASSENGESCHICHTE [online], www.strassengeschichte.de [dostęp 08.05.2021 r.]
- Uchwała Rady Miejskiej w Braniewie nr LXV/219/98 z dnia 06.05.1998 r. w sprawie nadania rondu w Braniewie imienia generała Władysława Andersa
- Braniewskie rondo. W... „kółko Macieju” [w:] IKAT. Gazeta Braniewska, nr 51 15.12.1997 r., s. 2
- Uchwała nr VI/36A/90 Rady Miejskiej w Braniewie z dnia 22.08.1990 r. w sprawie zmiany nazw ulic miasta Braniewa
- Augustin Lutterberg, Zur Baugeschichte der Altstadt Braunsberg, ZGAE, XIX, 1916, s. 696
- Augustin Lutterberg, Zur Baugeschichte der Altstadt Braunsberg, ZGAE, XIX, 1916, s. 699
- Augustin Lutterberg, Zur Baugeschichte der Altstadt Braunsberg, ZGAE, XIX, 1916, s. 711
- Heimatseite der Kreisgemeinschaft Braunsberg/Ostpreussen e.V., Braunsberg (Ermland) – geistige Hauptstadt des Ermlands
- Stanisław Achremczyk, Alojzy Szorc, Braniewo, Olsztyn 1995, s. 264.
- Braniewo. Ciężarówka zderzyła się z pociągiem. Przewidzieliśmy ten wypadek [w:] Gazeta Olsztyńska. Dziennik Elbląski, 15.11.2001 r., s. 3
- Na mapie w książce Военная энциклопедия Сытина (1911-1915) skrzyżowanie z dwoma podrzędnymi drogami prowadzącymi do Zawierza (Zagern) oraz do Chruściela ledwo jest uchwytne
- Das erste der tausend Jahre. Erinnerungen von Ludwig Kayser. Erster Bürgermeister von 1929–1935 i ostatni demokratyczny Bürgermeister der Stadt Braunsberg (Ostpreußen)
Pozostałe obiekty w kategorii "Ulice i place":
Ulica 9 Maja w Braniewie | Ulica Elbląska w Braniewie | Ulica Królewiecka w Braniewie | Ulica Morska w Braniewie | Ulica Stanisława Moniuszki w Braniewie | Ulica Tadeusza Kościuszki w Braniewie | Rondo im. gen. Władysława Andersa w Braniewie | Plac Grunwaldu w Braniewie | Plac Józefa Piłsudskiego w Braniewie | Ulica Franciszka Stefczyka w Braniewie | Ulica Przemysłowa w Braniewie | Ulica Portowa w Braniewie | Ulica Gdańska w BraniewieOceń: Ulica Władysława Sikorskiego w Braniewie