Andrzej Treptau

Duchowieństwo i religia

Andrzej Treptau to postać o bogatej biografii, zasługująca na uwagę w kontekście polskiej historii literackiej oraz duchowej. Urodził się w Braniewie, a swoje życie zakończył 25 maja 1626 roku we Fromborku.

Był znanym księdzem katolickim oraz kanonikiem, pełniącym swoje funkcje w Dobrym Mieście od 1604 roku oraz we Fromborku od 1624 roku. Jako fundator beneficjów, przyczynił się do rozwoju lokalnych obszarów kościelnych, tworząc trwałe podstawy dla przyszłych pokoleń.

Nie tylko działalność duszpasterska była jego domeną, ale również twórczość literacka. Andrzej Treptau był autorem wierszy, w których można dostrzec jego głęboką wrażliwość artystyczną oraz duchową refleksję. Dodatkowo, stworzył poradnik dla spowiedników, który mógł służyć jako istotna pomoc w kierowaniu życiem duchowym wiernych.

Życiorys

Andrzej Treptau pochodził z rodziny mieszczańskiej, która miała swoje korzenie w Braniewie. W dzieciństwie kształcił się w kolegium jezuickim, które zostało założone w 1565 roku przez biskupa Hozjusza. W dniu 25 maja 1590 roku dołączył do Solidacji Mariańskiej w Braniewie, która była pierwszą tego typu organizacją na polskich ziemiach, ustanowioną w 1571 roku również przez biskupa Hozjusza. W latach 1591–1595 piastował stanowisko prefekta tej solidacji.

Będąc uczniem kolegium w Braniewie, Treptau opublikował swój pierwszy wiersz. Utwór ten znalazł się w tomiku poświęconym zmarłemu koledze szkolnemu, zatytułowanym *In obitum […] Petri a Wedel Tuczinski*. W roku 1598 wyjechał na dalsze studia do katolickiego uniwersytetu w Ingolstadt (Katholische Universität Eichstätt-Ingolstadt). Po powrocie na Warmię przyjął w 1604 roku niższe święcenia kapłańskie z rąk biskupa chełmińskiego Wawrzyńca Gembickiego, a później także wyższe od biskupa Szymona Rudnickiego.

Mimo że miał tylko niższe święcenia, biskup warmiński Piotr Tylicki nadał mu godność kanonika kolegiaty w Dobrym Mieście. W tym samym czasie był już burgrabią orneckim, a od 3 stycznia 1609 roku pełnił funkcję generalnego ekonomu biskupstwa. W tej roli działał aż do 27 listopada 1613, co obejmowało między innymi zbieranie kontrybucji dla wojsk polskich, które plądrowały warmińskie komornictwa.

W dniu 26 sierpnia 1610 roku został wybrany przez sejmik warmiński do komisji, która miała zbadać stosowane miary i wagi na Warmii. W 1611 roku komisja przeprowadziła kontrolę tych miar w Braniewie, które to miasto przez długi czas miało spory z innymi lokalizacjami dotyczące sposobów ważenia sprzedawanych towarów.

Gdy Treptau przyjął wyższe święcenia dzięki biskupowi warmińskiemu Rudnickiemu, stał się jego kanclerzem. 14 stycznia 1615 roku uzyskał inwestyturę oraz został prepozytem dobromiejskiej kapituły. Po śmierci kanonika Michała Bistrama, 31 maja 1624 roku, Treptau został mianowany kanonikiem kapituły warmińskiej we Fromborku. Tam przeniósł się, obejmując ołtarz św. Szczepana w katedrze (od 1642 roku pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP), gdzie dwa lata później, po śmierci, został pochowany.

Przez długi czas pełnił również rolę prezesa komisji egzaminacyjnej dla spowiedników. W 1619 roku wydał drukiem poradnik dla spowiedników pod tytułem *Brevis ministrorum Sacramenti Poenitentiae instructio*. Dodatkowo pisał wiersze, które publikował dwukrotnie w Braniewie. Ufundował srebrny kielich oraz cyborium do kościoła w Dobrym Mieście, a także dla kościoła farnego pw. św. Katarzyny w Braniewie beneficjum o kapitale 1007 guldenów, znanym jako Beneficium Treptavianum.

Po jego śmierci, krewni ufundowali w katedrze fromborskiej płytę nagrobną, na której znalazła się inskrypcja brzmiąca:

Poświęcone Bogu Najlepszemu Największemu. Wielce czcigodnemu panu Andrzejowi Treptauowi, niegdyś burgrabiemu Ornety, później generalnemu ekonomowi biskupstwa warmińskiego, następnie prepozytowi i kanonikowi dobromiejskiemu, a zarazem kanclerzowi, i ostatecznie kanonikowi warmińskiemu, tu w 1626 roku pochowanemu, swojemu najukochańszemu wujowi tę płytę wystawili pogrążeni w żałobie spadkobiercy, czyli siostrzeńcy Andrzej, Jakub, Jan i Szymon Marquard oraz siostrzenice Katarzyna, Anna i Barbara

(E. Starek, G. Kotłowski, *Łacińskie inskrypcje w kościołach Warmii*. Katedra we Fromborku, 2017)

Płyta nagrobna została w późniejszym czasie przeniesiona w północno-zachodni narożnik katedry, gdzie obecnie znajduje się – z częściowo już nieczytelną inskrypcją.

Przypisy

  1. a b c Polski Słownik Biograficzny T. 55, Zeszyt 224, 2023, s. 53–54
  2. Sabina Dorota Olbryś Urodzeni w Braniewie na przestrzeni wieków, Braniewo 2020, s. 31
  3. Elżbieta Starek, Grzegorz Kotłowski, Łacińskie inskrypcje w kościołach Warmii. Katedra we Fromborku, Pelplin 2017, s. 38–40
  4. Danuta Bogdan Warmia wobec konfederacji żołnierskich 1613–1614 Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 1983, s. 417
  5. Stanisław Achremczyk, Alojzy Szorc: Braniewo. 1995, s. 129.
  6. Tadeusz Oracki, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, tom II: L-Ż, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1988, s. 186
  7. Teresa Borawska, Słownik biograficzny kapituły warmińskiej, Hosianum Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa, 1996, s. 256
  8. Andrzej Kopiczko, Duchowieństwo Katolickie Diecezji Warmińskiej w latach 1525–1821, Olsztyn 2000, s. 332–333
  9. a b In obitum Nobilissimi Summisque Dei et naturae donis ornatissimi adolescentis, Petri a Wedel Tuczinski Epicedia, Braniewo, 1591, s. 50
  10. Andrzej Treptaw Brevis ministrorum Sacramenti Poenitentiae instructio. Presbyteris Diöcesis Varmien. oblata ab [...] Andrea Treptaw praeposito Gutstadiensi et Episcopi Varmiensis Cancellario, Brunsbergae, Ex offic. Georgij Schönfels 1619
  11. Quellen zur Geschichte der Stadt Braunsberg im 16.–18. Jahrhundert von Stefan Hartmann [w:] ZGAE, Band 48, 1996, s. 72
  12. Pierwsza Sodalicja Mariańska w Polsce – Braniewo, ks. prof. Marek Inglot SJ Uniwersytet Gregoriański w Rzymie, s. 1

Oceń: Andrzej Treptau

★★★★★
Średnia ocena:4.88 Liczba ocen:16