Jan Marcin Stößel

Duchowieństwo i religia

Jan Marcin Stößel, urodzony 1 października 1655 roku w Braniewie, to postać o znaczącym wkładzie w historię Warmii. Zmarł 18 maja 1726 roku w Dobrym Mieście. Był duchownym katolickim oraz doktorem teologii, co podkreśla jego głęboką wiedzę i zaangażowanie w życie kościelne.

W 1687 roku, Stößel został kanonikiem, co było ważnym krokiem w jego karierze kościelnej. Jego awans do rangi prepozyta kapituły kolegiackiej w Dobrym Mieście miał miejsce w 1707 roku, co świadczy o jego wpływie w lokalnej hierarchii kościelnej. Ponadto, pełnił funkcję ekonoma biskupstwa warmińskiego od 1691 roku, co podkreśla jego umiejętności zarządzania finansami kościelnymi.

Stößel był również pisarzem oraz budowniczym sanktuarium w Głotowie, co świadczy o jego zdolności do łączenia duchowości z pracą architektoniczną. Jego osiągnięcia pozostawiły trwały ślad w kulturowym i religijnym dziedzictwie regionu.

Życiorys

Jan Marcin Stößel pochodził z zamożnego domu, wywodzącego się z braniewskich patrycjuszy. Jego ojciec, Johann, pełnił wiele funkcji w radzie Starego Miasta. Wczesne lata nauki spędził prawdopodobnie w kolegium jezuickim w rodzinnym mieście, a następnie kontynuował edukację w Rzymie. 19 marca 1687 roku został mianowany kanonikiem kapituły dobromiejskiej, zastępując zmarłego kanonika Filipa de Pluesa; jego instalacja miała miejsce 10 kwietnia 1687 roku.

W okresie rządów biskupa Zbąskiego, który zmarł w 1697 roku, Stößel pełnił funkcję generalnego ekonomu biskupstwa warmińskiego. W 1701 roku uzyskał doktorat z teologii na Akademii Wileńskiej. Podczas III wojny północnej, w obawie o własne życie, postanowił opuścić Dobre Miasto, co nie przypadło do gustu kapitulowi, która wówczas wstrzymała jego wynagrodzenie. 22 sierpnia 1707 roku został prepozytem kapituły dobromiejskiej.

W grudniu 1712 roku, z okazji nieobecności biskupa Potockiego, Stößel został mianowany wikariuszem sądowym biskupstwa. Jako główny inicjator budowy kościoła odpustowego w Glotowie, nadzorował jego postęp, a kamień węgielny został położony 22 sierpnia 1722 roku. Uroczyste poświęcenie świątyni miało miejsce już po jego śmierci, 24 lipca 1726 roku.

Opracował także kronikę kościołów w Krośnie oraz Glotowie. W 1716 roku wydał w jezuickim wydawnictwie w Braniewie dzieło pod tytułem Gedechtnüss der wunderbahren Dingen des unter den Sacramentalischen Gestalten verborgenen Gottes von dem Glottausche Ochsen angebete deutlicher erleuteret, które składało się z 108 stron. Franciszek Herr, opierając się na tym dziele, stworzył rozdział dotyczący dziejów kultu Eucharystii w kościele Glotowskim.

Stößel był również jednym z pięciu kanoników, którzy podjęli kroki na rzecz wydania kroniki Historia Prussiae (Dzieje Prus), napisanej przez księdza Jana Leo, w 1725 roku w ofercie braniewskiego wydawnictwa. Niestety, 25 stycznia 1725 roku, doświadczył udaru, po którym przez 16 miesięcy pozostawał częściowo sparaliżowany w łóżku. Jego życie zakończyło się 18 maja 1726 roku.

Jan Marcin Stößel został pochowany w kolegiacie w Dobrym Mieście, gdzie kapituła ufundowała mu płytę nagrobną. Oryginalnie znajdująca się w chórze kościoła, podczas remontu w 1872 roku zmieniła swoje miejsce na lewą nawę, gdzie przetrwała do dziś. Jest to jedna z nielicznych płyt nagrobnych, na której zachowała się inskrypcja:

Płyta z wapienia olandzkiego o wymiarach: 120 × 208 cm. W górnej części nieczytelny kartusz herbowy z inicjałami I.M.S.C.G, pod nim inskrypcja: EGO IOANNES MARTINUS STOESSEL / BRUNSBERGENSIS PATRITIUS / LUCEM VIVI ANNO 1654 DIE I-MA / OCTOBRIS. VIVERE DESII ANNO 1726 / DIE 18. MAY A NOCTIS MEDIO. / TERRA ET MARE ME VIDIT PEREGRINUM. / IN HONORE FOVIT AULA, / PATRIA COLUIT SACERDOTEM, / CARDINALIS RADZIEJOWSKI / ANNO 1687 DIE 19. MARTII CANONI- / CUM CREAVIT GUTTSTADIENSEM, / ANNO 1707 EVEXIT IN PRAEPOSITUM / NUNC EX PRAEPOSITO HUIC MAR- / MORI SUM SUPPOSITUS ET TUBAM / EXSPECTO NOVISSIMAM.

Źródło: Zbigniew Czernik, Nowożytne obiekty sepulkralne w kościołach historycznej Warmii.

Przypisy

  1. Bibliografia Estreichera | Bibliografia Staropolska [online], www.estreicher.uj.edu.pl [dostęp 29.09.2024 r.]
  2. 18 maja [online], Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Pojezierze w Olsztynie [dostęp 28.09.2024 r.]
  3. Zbigniew Czernik Nowożytne obiekty sepulkralne w kościołach historycznej Warmii (ok. 1500–ok. 1800), Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1 (320) 2023, Olsztyn 2023 r., s. 78–80
  4. Iwona Maciejewska Warmia na mapie urodzin ludzi literatury polskiego kręgu kulturowego do 1795 roku, Komunikaty Mazursko-Warmińskie 2, 2010 r., s. 208
  5. Danuta Bogdan, Jerzy Przeracki, Urzędnicy Starego i Nowego Miasta Braniewa do 1772 roku, Olsztyn 2018 r., s. 283–309
  6. a b Andrzej Kopiczko, Duchowieństwo Katolickie Diecezji Warmińskiej w latach 1525–1821, cz. 2 Słownik, Olsztyn 2000 r., s. 315
  7. a b Tadeusz Oracki, Słownik biograficzny Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku L- Ż, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn 1988 r., s. 165
  8. Johann Martin Saage, Carl Peter Woelky Scriptores rerum Warmiensium Band I, Braniewo 1866 r., s. 267
  9. Anneliese Triller Geschichte des Kollegiatstiftes in Guttstadt 1341–1811 von Dr. Anneliese Birch-Hirschfeld, ZGAE 24, 1932 r., Heft 3, s. 630
  10. Julian Wojtkowski Kult Eucharystii w Glotowie według Dobromiejskich Kanoników Jana Leo (†1635) i Franciszka Ignacego Herra (†1747), Studia Warmińskie XXVII, 1990 r., s. 253

Oceń: Jan Marcin Stößel

★★★★★
Średnia ocena:4.63 Liczba ocen:18