Hufiec ZHP Braniewo

---

Historia

Rok 1946 jest uznawany za początek harcerstwa na terenie Braniewa oraz powiatu braniewskiego. Wtedy to, dzięki wysiłkom Henryka Armisty, powstała pierwsza drużyna pozaszkolna, która zyskała wsparcie ze strony Ochotniczej Straży Pożarnej w Braniewie. W tym samym czasie utworzono również pierwszą drużynę żeńską, której inicjatorką była nauczycielka Jadwiga Kwiatkowska, działająca przy szkole podstawowej. W kolejnym roku dołączyła do nich następna drużyna harcerska, związana z nowo powstałym 13 lutego 1947 Państwowym Gimnazjum Koedukacyjnym.

Początki działalności harcerzy nie były łatwe, co spowodowane było zniszczeniem wojennym miasta. Młodzież zaangażowała się w odgruzowywanie okolicy, organizację miejskiego targowiska oraz przygotowywanie sal lekcyjnych w szkołach, udzielając również wsparcia w rozdzielaniu podręczników. Władze miasta przyznały harcerzom zrujnowany budynek usytuowany przy ulicy Rzeźniczej (dzisiaj ul. Przemysłowa), który został wyremontowany i stał się pierwszą siedzibą organizacji. Później obiekt ten służył przez długie lata jako siedziba Powiatowego oraz Miejskiego Ośrodka Kultury. Tadeusz Rybiński został pierwszym komendantem hufca w Braniewie.

Harcerstwo w Braniewie zyskiwało na znaczeniu, a w 1948 roku ZHP w Polsce liczył aż 300 tys. członków, co czyniło tę organizację najpopularniejszą w kraju. Harcerstwo, obok PSL oraz Stronnictwa Pracy, reprezentowało trzecią siłę w jawnej opozycji wobec reżimu komunistycznego. Władze zaczęły jednak szybko ograniczać działalność harcerską, co ostatecznie doprowadziło do jej likwidacji.

W lutym 1949 hufiec ZHP w Braniewie został rozwiązany, a drużyny przeszły pod temporary zarząd hufca w Ornecie. Narastający kryzys ogólnokrajowy spowodował ostateczną likwidację struktur Związku Harcerstwa Polskiego. Organizacja została podporządkowana Związkowi Młodzieży Polskiej, wzorowanemu na organizacjach działających w ZSRR. Dopiero po odwilży październikowej w 1956 roku harcerstwo mogło wznowić działalność, w tym do hufca w Braniewie wrócili dawni instruktorzy. W 1957 roku Hufiec Braniewo odzyskał swój sztandar, a w kolejnych latach powstawały nowe drużyny harcerskie i zuchowe przy szkołach podstawowych, jak i ponadpodstawowych.

Część z tych drużyn specjalizowała się w różnych dziedzinach, takich jak: służby graniczne, straż pożarna, łączność, a nawet wędkarstwo. Hufiec dysponował również swoją przystanią wodną, co przyczyniło się do ogromnego autorytetu i szacunku, jakie zdobywało harcerstwo w społeczeństwie. Do 1 stycznia 1958 roku Hufiec liczył już 610 harcerzy i 135 zuchów, co świadczyło o jego znacznym rozwoju.

Ankieta z 31 sierpnia 1965 roku przyniosła zmianę władz, kiedy to Leon Jarmałkowicz został nowym komendantem Hufca. Na jego inicjatywę zorganizowano kampanię „Bohater”, z okazji zbliżającego się jubileuszu 1000-lecia Państwa Polskiego. Dzięki temu, 18 czerwca 1966 roku Hufiec otrzymał imię Mikołaja Kopernika, a uroczystość miała miejsce na placu Defilad przy ul. Kościuszki. Hufiec zyskał również nowy sztandar w tym dniu.

W latach 1966-1973 miasto Frombork stanowiło miejsce ogólnopolskiej akcji „Operacja 1001-Frombork”, w której uczestniczył zespół instruktorski z Hufca Braniewo, zapewniając wsparcie i pomoc w kontakcie z lokalnymi władzami. W lipcu 1967 roku miała miejsce tragedia, kiedy to 14 Drużyna Starszoharcerska z Liceum Ogólnokształcącego w Braniewie zorganizowała obóz żeglarski nad rzeką Baudą. W dniu zakończenia obozu, 20 lipca, ich łódź zatonęła na skutek burzy, a czterech załogantów utonęło, w tym trzech uczniów braniewskiego liceum.

Tragicznymi wydarzeniami zmienione zostały premiery w Hufcu. Przez jakiś czas siedzibą harcerzy była baszta przy amfiteatrze miejskim. W 1968 roku, z inicjatywy Józefa Rusieckiego, uzyskano zgodę na adaptację XIV-wiecznej baszty w murach obronnych Starego Miasta, która wówczas była w ruinie. Siłami harcerzy i budowlańców, przy wsparciu finansowym miasta, baszta została wyremontowana w ciągu 6 lat. Jej oficjalne otwarcie odbyło się wiosną 1973 roku. Od tego momentu stała się ona nową siedzibą Komendy Hufca, która wcześniej mieściła się w budynku przy ulicy Kościuszki i Szkolnej, pod adresem ul. Kościuszki 5a.

Baszta Harcerska stała się centralnym punktem hufca, oferując pomieszczenia biurowe, salę kominkową, bibliotekę oraz sala metodyczną. Oprócz tego mieściła zbiory tradycji Hufca Braniewo oraz Harcerski Klub Łączności, a piwnice zaadaptowano na sanitariaty oraz pomieszczenia gospodarcze. Na podstawie spisu z 1973 roku, stan liczbowy hufca wynosił 3174 zuchów, harcerzy i instruktorów.

Rok 1975 przyniósł reformę administracyjną, skutkującą likwidacją powiatów. W wyniku tej reformy powołano hufce miejskie w Braniewie oraz Ornecie, a także gminne związki drużyn. Sytuacja ta utrzymywała się do 1982 roku, kiedy Hufiec Braniewo ponownie zyskał jednostki harcerskie we Fromborku, Lelkowie, Pieniężnie i Płoskini.

W 1983 roku, przy wsparciu rady Przyjaciół ZHP, otwarta została baza obozowa w Baranówce koło Fromborka, która dysponowała niezbędnym zapleczem. Ostatecznie, latami transformacji w latach 89-90, Hufiec Braniewo miał do czynienia z kryzysem zarówno finansowym, jak i organizacyjnym. Wówczas wiele drużyn uległo rozkładowi, a relacja z macierzystymi szkołami znacznie osłabła.

Rok 1992 przyniósł reorganizację ZHP, a Hufiec Braniewo powrócił pod skrzydła Chorągwi Warmińsko-Mazurskiej. Niestety, po przemianach roku 89, Hufiec stracił swoją siedzibę w baszcie harcerskiej, która została oddana Kościołowi katolickiemu. Prowincjonalna rada zgromadzenia nie była skłonna przedłużyć umowy najmu, co doprowadziło do odbioru obiektu Hufcowi ZHP Braniewo w sierpniu 1996 roku.

Miejski Zarząd Braniewa przeznaczył nowe pomieszczenia w suterenie po zlikwidowanej stołówce Szkoły Podstawowej nr 1 przy ul. Armii Krajowej na nową siedzibę hufca. Koszt adaptacji nowej lokalizacji wyniósł 15 tys. złotych, mimo trudności finansowych.

W dniach 13-15 maja 2016 roku odbyły się uroczystości związane z 70-leciem Hufca ZHP Braniewo im. Mikołaja Kopernika, podczas których wręczono nowy sztandar dla braniewskich harcerzy.

---

Oceń: Hufiec ZHP Braniewo

---