Jan Frey

Kultura i sztuka

Jan Antoni Frey, znany również jako Johannes Frey, to postać o znaczącym wpływie w świecie sztuki rzeźbiarskiej na Warmii. Urodził się 17 maja 1711 roku w Braniewie, gdzie również spędził większość swojego życia aż do swojej śmierci 4 stycznia 1784 roku.

Był nie tylko rzeźbiarzem, ale także snycerzem, co podkreśla jego wszechstronność i talent artystyczny. Frey jest uznawany za twórcę unikalnej stylistyki późnobarokowej rzeźby warmińskiej, a jego prace powstawały w okresie między 1730 a 1760 rokiem.

Jego dzieła charakteryzują się szczegółowym wykończeniem oraz wyraźną ekspresją, co czyni je wyjątkowymi w zestawieniu z innymi twórcami tego okresu.

Życiorys

Jan Antoni Frey przyszedł na świat 17 maja 1711 roku, w rodzinie Jego rodziców, Jacoba Johanna oraz Elisabeth Hornki. W swoim młodzieńczym okresie, 9 września 1725 roku, rozpoczął naukę w renomowanym gimnazjum braniewskim, znanym jako Collegium Hosianum. To ważne dla niego osiągnięcie otworzyło przed nim drzwi do dalszego kształcenia.

W miarę upływu lat, 26 czerwca 1738 roku, zawarł związek małżeński w Braniewie z Elisabeth Fischer. Ich małżeństwo przyniosło na świat czworo dzieci, z których jedynie najstarsza córka osiągnęła wiek dorosły. Niestety, zmarła ona, pozostawiając po sobie brak potomstwa, co jest smutnym epilogiem tej rodzinnej historii.

Działalność Freya koncentrowała się głównie w latach około 1735–1760, kiedy to Warmia przeżywała intensywny rozwój fundacji. Był to czas, gdy biskupi warmińscy dysponowali znacznymi funduszami, pozyskanymi z uposażeń, które umiejscawiały ich na siódmej pozycji wśród wszystkich biskupstw w Polsce. Przez to jego prace artystyczne skierowane były głównie na sztukę sakralną, co przyczyniło się do odbudowy zniszczeń z czasów III wojny północnej.

Jan Frey zmarł 4 stycznia 1784 roku. Zgodnie z tradycją, pochowano go na średniowiecznym cmentarzu św. Jana w Braniewie, 8 stycznia 1784 roku, pozostawiając po sobie znaczący ślad w historii regionu.

Twórczość

W twórczości Jana Freya wyróżniają się znakomite dzieła, które powstały na przestrzeni lat. Już w 1734 roku artysta razem z Janem Schmidtem stworzył unikalne Kapliczki różańcowe z piaskowca, umiejscowione przy drodze z Reszla do Świętej Lipki. Wśród jego wczesnych prac znajduje się wiele ważnych realizacji, które zyskały znaczenie zarówno architektoniczne, jak i artystyczne.

W 1735 roku Frey wykonał ambonę w kościele św. Krzyża w Braniewie, a ze względu na jego wyjątkowe umiejętności, przypisuje się mu również wiele innych dzieł. W 1740 roku stworzył późnobarokową ambonę dla świątyni w Kiwitach. Na jego koncie znalazła się również ambona w kościele w Błudowie, która obecnie znajduje się w Młynarach, oraz ołtarz Świętej Rodziny w Ornecie, który wykonał razem z Janem Christianem Schmidtem.

Dalsze osiągnięcia Jana Freya to:

  • 1744: ambona w kościele św. Jana Chrzciciela w Ornecie,
  • 1745: ołtarz św. Józefa w tym samym kościele,
  • 1745: ołtarz w katolickim kościele parafialnym w Bażynach,
  • 1750: ołtarz Trójcy w kościele katolickim w Braniewie.

W 1753 roku artysta wykonał rzeźby do nowego ołtarza głównego w kościele św. Katarzyny w Braniewie. Oprócz tego, cztery figury świętych, które są dziełem Jana Freya, można podziwiać (rok 2021) w Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku.

Przypisy

  1. Janusz Pałubicki Artyści i rzemieślnicy artystyczni Gdańska, Prus Królewskich oraz Warmii epoki nowożytnej, Gdańsk 2019
  2. a b Jerzy Przeracki Artyści działający na Warmii w XVIII wieku, Komunikaty Mazursko-Warmińskie 3 (273), 441-499 2011
  3. Arkadiusz Wagner, Problemy atrybucyjne późnobarokowej rzeźby warmińskiej: J. Chr. Schmidt, J. Frey i K. Perwanger a barokizacja kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela w Ornecie, Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1, 17-32, 2001
  4. Georg Lühr Die Matrikel der päpstlichen Seminars zu Braunsberg 1578–1798, Nachträge, s. 191
  5. a b Celulozowe Muzeum Ziemi Braniewskiej, Braniewo 2015

Oceń: Jan Frey

★★★★★
Średnia ocena:4.91 Liczba ocen:16