Cmentarz przy ul. Elbląskiej w Braniewie to najmłodszy i zarazem największy cmentarz komunalny w tym mieście. Historia jego powstania sięga 23 sierpnia 1986 roku, kiedy to odbyło się jego otwarcie.
Według danych z 2014 roku, na cmentarzu spoczywało 2632 osób. Miejsce to jest zaprojektowane z myślą o wygodzie odwiedzających, a główne alejki są utwardzone płytami betonowymi, podczas gdy drogi pomiędzy grobami to alejki ziemne.
Cmentarz jest także wyposażony w dwa letnie ujęcia wody, co ułatwia pielęgnację grobów. Przy głównej bramie znajduje się parking z nawierzchnią utwardzoną oraz różnego rodzaju obiekty handlowe oferujące np. kwiaty.
Warto dodać, że w latach 1997–2023 przy cmentarzu istniał specyficzny dom przedpogrzebowy o kształcie piramidy, który stał się elementem charakterystycznym tego miejsca. W 2018 roku, z racji na ograniczone miejsca dostępne na nowe groby, przeprowadzono istotne prace mające na celu powiększenie terenu cmentarza, w tym odwodnienie oraz budowę nowych alejek cmentarnych.
Co więcej, cmentarz sąsiaduje z największą w Europie nekropolią żołnierzy Armii Czerwonej, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Spoczywa tam około 31 tys. żołnierzy.
Dom przedpogrzebowy w kształcie piramidy
Właśnie w 1992 roku zakończono działalność dotychczasowego domu pogrzebowego, który znajdował się przy ul. Kościuszki w Braniewie. Wkrótce, 16 lutego 1992 roku, obiekt ten został przekazany grekokatolikom, aby mógł służyć na cele sakralne, a dziś znamy go jako cerkiew św. Trójcy. W tym samym roku ogłoszony został konkurs przez Urząd Miasta w Braniewie na zaprojektowanie nowego domu przedpogrzebowego, który zyskał niespotykaną formę. Architekci Jolanta Kepler i Marek Solnica z Łodzi odnieśli sukces, tworząc obiekt w kształcie piramidy, co miało na celu oddanie uniwersalności i szacunku dla zmarłych niezależnie od wyznania.
Budowę rozpoczęto w grudniu 1994 roku, jednakże napotkano trudności finansowe w miejskiej kasie, co spowodowało opóźnienia. Ostatecznie, nowy dom przedpogrzebowy został oddany do użytku po wielu perturbacjach, co miało miejsce 9 stycznia (lub 7 marca) 1997 roku. Prace wykończeniowe kontynuowano aż do 2000 roku.
Piramida, będąca drugą taką budowlą w województwie warmińsko-mazurskim (pierwszą była piramida w Rapie), cechowała się wyjątkową konstrukcją wykonaną z żelbetonu oraz cegły. Całkowita powierzchnia zabudowy wynosiła 346,16 m², a kubatura osiągała 1212 m³. Najważniejszą częścią piramidy była strefa przeznaczona do przechowywania i przygotowywania zwłok, która zawierała również chłodnię. Dodatkowo, obiekt dysponował miejscem do organizacji ceremonii pogrzebowych oraz strefą socjalną. Szacunkowy koszt całej inwestycji mieścił się w przedziale od 300 tys. do 950 tys. złotych, a zarządcą tego obiektu była Administracja Budynków Mieszkalnych w Braniewie.
Od swoich początków, ta nietypowa budowla wzbudzała kontrowersje wśród mieszkańców, głównie z powodu swojej lokalizacji na obrzeżach miasta. W 2001 roku zaprzestano korzystania z obiektu, gdyż w Braniewie zaczęły działać prywatne firmy pogrzebowe. Od tego czasu piramida pozostawała nieużytkowana, co przyczyniło się do jej stopniowej degradacji.
W 2023 roku burmistrz Braniewa podjął decyzję o rozbiórce tej budowli. Koszt tego przedsięwzięcia wyniósł blisko 72 tys. złotych, co doprowadziło do całkowitego zniknięcia piramidy z krajobrazu miasta w październiku tego samego roku.
Pochowani na cmentarzu przy ul. Elbląskiej w Braniewie
Na cmentarzu przy ul. Elbląskiej w Braniewie spoczywają znane osobistości, których życie i działalność miały znaczący wpływ na społeczność lokalną oraz całą Polskę. Wśród nich są:
- Jan Burzawa (1921–1996) – major Wojska Polskiego, który brał udział w szlaku bojowym do Berlina. Jego odwaga została doceniona poprzez przyznanie mu Orderu Virtuti Militari, co czyni go jednym z bohaterów narodowych.
- Władysław Młodzianowski (1925–2018) – porucznik Wojska Polskiego, także uczestnik szlaku bojowego do Berlina, uhonorowany Orderem Virtuti Militari, jego życie to przykład ofiarności i patriotyzmu.
- Czesław Staszczyński (1936–2016) – piłkarz, który jako pierwszy trener Zatoki Braniewo przyczynił się do rozwoju sportu w regionie, działając również jako szkoleniowiec drużyn młodzieżowych oraz organizując wiele turniejów sportowych.
- Jan Szczygieł (1902–1991) – major Wojska Polskiego, który miał zasługi w obu wojnach światowych, również został odznaczony Orderem Virtuti Militari, potwierdzając swoje męstwo na polu bitwy.
- Stefan Wiśniewski (1924–2009) – porucznik Wojska Polskiego i żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, po wojnie związał swoje życie zawodowe z braniewskim szkolnictwem, będąc nauczycielem oraz działaczem społecznym i kombatanckim.
- Andrzej Zieliński (1954–2023) – artysta malarz i animator kultury w Braniewie, który z pasją angażował się w promowanie sztuki i kultury w swoim regionie.
Każda z wymienionych postaci pozostawiła po sobie trwały ślad w historii Braniewa, a ich pamięć wciąż żyje wśród mieszkańców miasta.
Dojazd
Cmentarz usytuowany jest przy głównym wjeździe do miasta Braniewo, a jego lokalizacja znajduje się przy ul. Elbląskiej. Jest to bezpośrednio związane z drogą wojewódzką nr 504, która prowadzi w kierunku Elbląga oraz Fromborka, kończąc swój bieg w Braniewie.
Przypisy
- Piramida przestanie straszyć [w: Nowiny Północne, nr 10/2023 r.]
- Braniewo. Kaplica przedpogrzebowa niszczeje. Nikt nie chce cmentarnej piramidy [w:] IKAT. Gazeta Braniewska, 27.03-02.04.2009 r.
- Braniewo. Inwestycje budowlane. Pracowita dekada [w:] Dziennik Elbląski, 07.06.2000 r., dodatek Budowlane, s. XII
- Warmia. Kraj piramid [w:] IKAT. Gazeta Braniewska, 16.04.1999 r., s. 7
- Oryginalny dom przedpogrzebowy. Piramida w Braniewie [w:] IKAT. Gazeta Braniewska, 21.03.1997 r.
- Kościół przekazany [w:] Ilustrowany Kurier Terenowy, nr 4 (26), 15-29.02.1992 r.
- Braniewo: Rozbudowa cmentarza [online], samorzad.pap.pl [dostęp 12.04.2019 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Cmentarze":
Cmentarz przy ul. Morskiej w Braniewie | Cmentarz zgromadzenia zakonnego sióstr św. Katarzyny w Braniewie | Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej w Braniewie | Cmentarz przy ul. Olsztyńskiej w BraniewieOceń: Cmentarz przy ul. Elbląskiej w Braniewie