Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej w Braniewie

---

Operacja wschodniopruska Armii Czerwonej

Braniewo, jako kluczowy punkt w obronnym systemie Prus Wschodnich, miało istotne znaczenie strategiczne w kontekście Operacji wschodniopruskej. Mieszczące się w obrębie tzw. trójkąta lidzbarskiego, miasto to znajdowało się wzdłuż ważnej linii prowadzącej do Zalewu Wiślanego. Samo Braniewo leżało przy istotnym szlaku komunikacyjnym, który łączył Elbląg z Królewcem, co czyniło je jeszcze bardziej strategicznie ważnym.

W obszarze tym znajdował się również znaczący garnizon wojskowy, w skład którego wchodziły oddziały piechoty oraz wojska pancerne. W okresie od stycznia do marca 1945 roku, wojska radzieckie zmagały się z zaciętymi walkami, co niestety przyniosło liczne straty wśród żołnierzy. W rejonie Mamonowa, Tolkmicka, Fromborka oraz Braniewa poległo aż 20 926 żołnierzy radzieckich, co jest dowodem na intensywność i dramatyzm tych działań wojennych.

Historia cmentarza

Cmentarz w Braniewie, utworzony w latach 1945–1957, jest miejscem spoczynku 31 237 żołnierzy radzieckich, którzy walczyli w II wojnie światowej. W większości pochodzili oni z 2 i 3 Frontu Białoruskiego, polegli w czasie działań wojennych na terenach Prus Wschodnich. To właśnie tutaj znajduje się największa w Europie liczba pochowanych żołnierzy armii radzieckiej, którzy stracili życie podczas zimy 1945 roku nad brzegami Zalewu Wiślanego, a także w miastach takich jak Pasłęk, Elbląg, Górowo Iławeckie, Kętrzyn, Barczewo, Reszel czy Nidzica.

Żołnierze zostali pochowani w 250 zbiorowych mogiłach oraz 20 indywidualnych, z czego 4054 z nich ma ustaloną tożsamość. Należy jednak podkreślić, że wśród spoczywających na cmentarzu można spotkać także żołnierzy w mundurach niemieckich, a ruch bezimiennych mogił dominuje w tej nekropolii.

Na przestrzeni lat miały miejsce ostatnie pogrzeby, które miały wielkie znaczenie historyczne i honorowe:

• 20 lutego 2009 roku, złożono w ziemi radzieckiego żołnierza, którego szczątki odkryto na poligonie wojskowym w Braniewie. Uroczystość odbyła się z obecnością dwóch duchownych ortodoksyjnych.
• 27 sierpnia 2021 roku, odbył się pochówek szczątków trzech radzieckich lotników, którzy 8 marca 1945 roku zostali zestrzeloni 4 km na południe od Braniewa. Ich wrak oraz pozostałości odnaleźli polscy poszukiwacze wiosną 2020 roku.

Co roku, w niedzielę przypadającą w około 9 maja, na cmentarzu odbywają się uroczystości upamiętniające poległych żołnierzy. W tych ceremoniach biorą udział zarówno władze polskie, jak i przedstawiciele obwodu królewieckiego. Od 2010 roku, tradycją stał się zjazd rosyjskich motocyklistów do Braniewa na tę okoliczność, któremu przewodzi gubernator obwodu królewieckiego Nikołaj Cukanow. W trakcie wspólnych uroczystości składane są wieńce oraz odbywają się modlitwy ekumeniczne, co dodaje głębszego wymiaru temu historycznemu miejscu.

Architektura

Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej w Braniewie zaprojektowano w formie prostokąta, a jego powierzchnia wynosi 6,5 hektara. Na tym terenie znajdują się mogiły, w których spoczywa wielu żołnierzy, zorganizowane w 250 mogiłach zbiorowych (lub 750, w zależności od źródła). Każda z tych mogił ma kształt identycznego prostokąta. Dodatkowo, znajduje się 20 mogił indywidualnych, które są zlokalizowane nieopodal centralnego akcentu cmentarza.

Wszystkie groby otoczone są betonowym obramowaniem, a na każdej mogile umieszczono tablicę z gwiazdą, co dodatkowo podkreśla ich znaczenie. Sam proces budowy cmentarza zakończono w 1968 roku. W tym czasie wzniesiono również istotny element plastyczny, jakim jest obelisk z piaskowca, umiejscowiony na niewielkim podwyższeniu, które zostało wyłożone kamieniem. Na narożnikach tego podwyższenia umieszczono dwie rzeźby, przedstawiające grupę żołnierzy, co dodaje cmentarzowi dramatyzmu i szacunku.

Tuż przy wejściu na cmentarz znajduje się tablica informacyjna, na której zamieszczono szczegóły dotyczące poległych oraz miejsca toczących się walk. Autorem projektu cmentarza jest artysta plastyk Bolesław Marszal, który stworzył przestrzeń pełną refleksji i pamięci o żołnierzach. Jego praca jest znakiem szacunku dla tych, którzy oddali swoje życie w imię wolności.

Dojazd

Cmentarz jest usytuowany przy wjeździe do Braniewa, wzdłuż ulicy Elbląskiej, bezpośrednio przy drodze wojewódzkiej nr 504, która łączy Elbląg, Frombork oraz Braniewo.

---

Oceń: Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej w Braniewie

---