Budynek zgromadzenia sióstr katarzynek przy ul. Reginy Protmann 4 w Braniewie


Prezentowany budynek zgromadzenia sióstr katarzynek usytuowany przy ulicy Reginy Protmann 4 w Braniewie wyróżnia się nie tylko swoją architekturą, ale także bogatą historią. Jego powstanie datuje się na rok 1889, co czyni go istotnym elementem lokalnego dziedzictwa kulturowego.

W dniu 7 sierpnia 1996 roku obiekt ten został uhonorowany wpisem do wojewódzkiego rejestru zabytków, gdzie otrzymał numer identyfikacyjny 514/96. Dzięki temu zabiegowi budynek zyskał status ochrony, co podkreśla jego znaczenie w kontekście wynikającym z historyczno-kulturowych wartości.

Powstanie sierocińca katarzynek w Braniewie

Druga połowa XIX wieku to czas, gdy na Warmii nastąpił znaczący rozwój działań edukacyjno-wychowawczych, które podejmowały siostry Zgromadzenia Św. Katarzyny. Te niezwykłe kobiety zaczęły swoją pracę w wielu szkołach zlokalizowanych w warmińskich miastach, co miało ogromny wpływ na lokalną społeczność.

Oprócz działań w edukacji, w tym samym okresie w diecezji warmińskiej dostrzegano pilną potrzebę zorganizowania zakładów dla sierot, co było wynikiem epidemii cholery oraz wzrastającej liczby dzieci pozbawionych opieki. W 1866 roku, po uzyskaniu zgody biskupa warmińskiego Josepha Geritza, siostry katarzynki założyły w Braniewie pierwszy sierociniec, który początkowo przyjął 30 wychowanków. Chłopcy uczęszczali do pobliskiej szkoły parafialnej, natomiast dziewczynki kształciły się w szkole klasztornej.

W miarę jak wzrastała liczba podopiecznych, a potrzeby wychowawcze stawały się coraz bardziej różnorodne, budynki klasztorne okazały się niewystarczające. W 1889 roku po drugiej stronie ulicy Klasztornej wybudowano nowy sierociniec (Klosterstraße 6, obecnie ul. Protmann 4), który z biegiem lat był rozbudowywany. W latach 1895–1896 dobudowano do niego budynek postulatu i nowicjatu (Klosterstraße 8, obecnie ul. Protmann 6). W 1911 roku decyzją zarządu sprawy opiekuńczej do sierocińca przyjmowane były wyłącznie dziewczynki, podczas gdy chłopców przeniesiono do Lidzbarka Warmińskiego.

Zmiany polityczne, które miały miejsce w 1933 roku, kiedy to NSDAP doszło do władzy, miały tragiczne konsekwencje dla działalności sióstr w sierocińcach, które zaczęto ograniczać, a w końcu likwidować. Na przełomie lat 1936/1937 zlikwidowano sierociniec w Królewcu, a sierociniec w Braniewie zakończył swoją działalność 1 czerwca 1937 roku. Dzieci z braniewskiego przytułku zostały wywiezione 7 czerwca 1937 roku. Część budynków sierocińca została zaadaptowana na biura kościelne, a po wybuchu II wojny światowej zamieszkały w nich księża profesorowie Warmińskiego Seminarium Duchownego, gdy z kolei nowy gmach seminarium duchownego przy Ludendorffstraße 18 został przekształcony w szpital polowy.

Po II wojnie światowej do swego przedwojennego domu sierot powróciły dwie siostry katarzynki oraz jedna świecka krawcowa, które podjęły się opieki nad chorymi oraz świadczenia usług krawieckich. W 1962 roku jednak budynek ostatecznie został odebrany siostrom przez władze komunistyczne, które przekształciły go na obiekt oddziału banku w Braniewie.

Katolicki Ośrodek Wsparcia dla Dzieci i Młodzieży

W 1992 roku Bank PKO zwrócił zakonowi sióstr katarzynek budynek, który był przez nie zajmowany przez 30 lat, przeprowadzając się do nowej siedziby przy ul. Gdańskiej 10. W międzyczasie, 9 sierpnia 1996 roku, Zarząd Miasta Braniewa podjął decyzję o odebraniu Hufcowi ZHP Braniewo ich dotychczasowej siedziby, która znajdowała się w sąsiedztwie Baszty Harcerskiej, i zwrócenie jej klasztorowi, ponieważ tę basztę w 1888 roku nabył klasztor sióstr katarzynek.

Po przeprowadzeniu renowacji i prac adaptacyjnych w kompleksie tych obiektów, utworzono placówkę opiekuńczą, przywracając tym samym dawny charakter budynków przed wojną. W obecnych czasach ośrodek działa jako Katolicki Ośrodek Wsparcia dla Dzieci i Młodzieży. Placówka została uruchomiona 1 września 1998 roku i jest prowadzona przez Zgromadzenie Sióstr św. Katarzyny w Braniewie.

Głównym celem ośrodka jest zapewnienie dzieciom i młodzieży, które częściowo lub całkowicie utraciły opiekę rodzicielską, całodobowej opieki oraz wychowania. W skład ośrodka wchodzą: świetlica terapeutyczna dla dzieci, które korzystają z pobytu dziennego, placówka socjalizacyjna, a także Punkt Interwencji Kryzysowej. Ośrodek dysponuje miejscami dla 26 dzieci; część z nich mieszka na stałe w placówce, podczas gdy inne wracają do swoich domów na noc.

Wychowankowie korzystają z dwóch odrębnych, rodzinnych budynków, ponieważ w latach 90. XX wieku katarzynki odzyskały od miasta zakupioną w 1888 roku Wieżę Młyna Kieratowego (znaną jako basztę), która została przekształcona na pomieszczenia mieszkalne. Finansowanie ośrodka opiera się na środkach przyznawanych przez starostwo (70 procent) oraz na datkach i darowiznach (30 procent).

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 18.11.2018 r.]
  2. WUOZ Olsztyn – Wojewódzka ewidencja zabytków [online], www.bip.wuoz.olsztyn.pl [dostęp 23.10.2024 r.]
  3. Towarzystwo Naukowe Pruthenia: Zgromadzenie Sióstr św. Katarzyny – wkład w dziedzictwo kulturowe Warmii [online], Towarzystwo Naukowe Pruthenia, 06.08.2017 r. [dostęp 09.07.2020 r.]
  4. View of Orphanage in Braniewo in the Times of the Evangelical Parish Priest Johannes Loefflad (1869-1888) [online], czasopisma.uwm.edu.pl [dostęp 10.07.2020 r.]
  5. Małgorzata Napiórkowska Działalność wychowawcza i oświatowa Zgromadzenia Sióstr św. Katarzyny w diecezji warmińskiej w latach 1870–1939.
  6. Braunsberg / Ostpreussen Unsere Schulen, Aloys Latki, Volksschulen, Heft 63, Sommer 1996.
  7. Heimatbrief für den Kreis Braunsberg, Sommer 2016, Das Waiesenhaus der Katharinenschwestern in Braunsberg – ein Bericht von S.M. Magdalena, Braunsberg, s. 213.
  8. PKO w nowej siedzibie [w:] IKAT. Ilustrowany Kurier Terenowy, nr 17 (39), 13.09.1992 r., s. 1–2.
  9. Lutterberg A. – Zur Baugeschichte der Altstadt Braunsberg – ZGAE, XIX, 1916, s. 676.
  10. Harcerska watra nad Pasłęką: szkice i źródła do historii Hufca Związku Harcerstwa Polskiego im. Mikołaja Kopernika w Braniewie 1946-2005 / [red. i uzup. Jerzy Chrabąszcz]. – Olsztyn: Olsztyńska Szkoła Wyższa im. Józefa Rusieckiego, 2006.
  11. Braniewo. Dom Dziennego Pobytu. Nagroda dla dzieci [w:] IKAT. Gazeta Braniewska 30.04.2000 r., s. 6.
  12. Portal DomyDziecka.org, Katolicki Ośrodek Wsparcia dla Dzieci i Młodzieży.
  13. Obronne mury miejskie starego miasta, Braniewo – Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 20.10.2019 r.]
  14. Heimatbrief für den Kreis Braunsberg 2015 Sommer Nr. 33 Maluela Begett Vorstandsmitglieder der Kreisg. Braunsberg besuchen das Kinderheim der Katharinen-Schwestern.

Oceń: Budynek zgromadzenia sióstr katarzynek przy ul. Reginy Protmann 4 w Braniewie

Średnia ocena:4.87 Liczba ocen:10