Elektrownia Braniewo

---

Historia elektryfikacji Braniewa

W 1913 roku, powiat braniewski (Kreis Braunsberg) podjął ambitne plany dotyczące elektryfikacji swoich czterech miast, w tym Braniewa, a także Ornety, Pieniężna oraz Fromborka. Wchodząc na ścieżkę nowoczesności, projekt zakładał również zaopatrzenie 92 gmin wiejskich oraz 17 samodzielnych majątków. Nowa wodna elektrownia, mająca być uzbrojeniem tej elektryfikacji, została zbudowana w latach 1913–1916 w pobliżu wsi Pierzchały. Jej uruchomienie miało miejsce już w 1917 roku, jednak pełny rozwój sieci przesyłowej możliwy był dopiero po zakończeniu I wojny światowej.

Mimo trudnych czasów, w październiku 1918 roku udało się doprowadzić prąd do okolicznych miejscowości; Braniewo natomiast mogło cieszyć się tym udogodnieniem w listopadzie 1919 roku. Szybko okazało się, że dostarczana energia nie jest wystarczająca, by zaspokoić potrzeby całego powiatu.

W połowie lat dwudziestych XX wieku, zdecydowano o budowie elektrowni wodnej w Braniewie. Stała się ona częścią Okręgowej Elektrowni w Braniewie (Überlandzentrale des Kreises Braunsberg GmbH), nadzorowanej przez inżyniera Carla Pudora, dyrektora Powiatowego Urzędu Budowlanego w Braniewie. Jego praca przyczyniła się do wzmożonej rozbudowy sieci energetycznej. Do 1925 roku spółka wybudowała 750 km linii energetycznej oraz 150 stacji transformatorowych w regionie.

Pod koniec lat 20. uliczki Braniewa wypełniły słupy oraz linie energetyczne i telegraficzne. Po zmroku, mieszkańcy mogli korzystać z elektrycznego oświetlenia, które renomą dorównywało gazowym latarniom. Efektywne zarządzanie firmą przez inż. Pudora sprawiło, że stała się ona jednym z najlepiej prosperujących przedsiębiorstw w regionie, posiadającym długotrwałą infrastrukturę oraz majątek szacowany na około 2,5 miliona marek. Była to także firma oferująca jedne z najniższych stawek za prąd w całych Niemczech.

Elektrownia wodna w Braniewie działała praktycznie do końca II wojny światowej, kiedy to zniszczenia spowodowane działaniami wojennymi w lutym 1945 roku doprowadziły do jej zamknięcia. Bez energii Braniewo pozostało przez resztę 1945 roku. Na szczęście elektrownia w Pierzchałach przetrwała działania wojenne i już jesienią 1945 roku wznowiła produkcję energii elektrycznej, zasilając między innymi Elbląg i Malbork. Aby przywrócić energię do Braniewa, konieczne było odbudowanie linii przesyłowej, na co pomogła niemiecka ludność lokalna. 31 grudnia 1945 roku Braniewo otrzymało ponownie dostęp do energii elektrycznej.

Jednakże, odbudowa elektrowni wodnej w Braniewie zaczęła się dopiero w latach 50. XX wieku. Na szczęście, planowane prace nie były utrudnione, ponieważ dwie wodne turbiny Francisa przetrwały w dobrym stanie. W sierpniu 1964 roku elektrownia wznowiła swoją działalność. W roku 2000 przy elektrowni wodnej stworzono przepławkę dla ryb, co umożliwiło ich migracje do zapory oraz sąsiedniej elektrowni w Pierzchałach.

Obecnie, do dnia 31 grudnia 2030 roku, koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej w „Elektrowni Braniewo” posiada Energa OZE S.A., z łączną mocą zainstalowaną wynoszącą 0,519 MW (1 x 0,375 MW, 1 x 0,144 MW). Warto również dodać, że elektrownia wodna figuruje w wojewódzkiej ewidencji zabytków pod numerem Z-79.

Dane techniczne

W kontekście funkcjonowania elektrowni Braniewo, kluczowym aspektem są jej elementy techniczne, które tworzą zasady działania tego obiektu. W skład elektrowni wchodzi turbinowa jednostka, której charakterystyka jest niezwykle ważna dla efektywności całego systemu.

Turbina w tej elektrowni można scharakteryzować następująco:

1. liczba turbin: 1,
2. typ: Francis,
3. firma: Schichau Elbing,
4. obroty na minutę: 81,
5. układ konstrukcyjny: pionowa,
6. moc zainstalowana: 400 kW.

Oprócz turbiny, w strukturze elektrowni ważną rolę odgrywa również generator. Poniżej przedstawiono jego specyfikację:

1. typ: GAV-1968,
2. firma: Dolmel M5,
3. napięcie generatora: 0,4 kV,
4. napięcie wzbudzenia: 0,105 kV,
5. obroty na minutę: 81,
6. łączna moc zainstalowana: 0,519 MW (1 x 0,375 MW, 1 x 0,144 MW).

Ciekawostki

Początki budowy stopnia wodnego na rzece Pasłęce, który obecnie zasila elektrownię, sięgają połowy XIX wieku. To właśnie wtedy Ignatz Grunau, przedsiębiorca oraz kupiec z Braniewa, zainwestował sumę około 9 tys. talarów w budowę stalowego jazu, którego długość wynosiła 143 stopy, a jego szerokość osiągała 23½ stopy. Jaz ten, o konstrukcji betonowo-kamiennej, przybrał formę progu przelewowego.

Uroczystość otwarcia miała miejsce w piątek 13 listopada 1857 roku, kiedy to, w towarzystwie budowniczych, przyjaciół oraz władz miejskich, został on poświęcony przy sprzyjającej pogodzie. Ten jaz, który działa do dziś, pierwotnie miał na celu jedynie spiętrzenie wody dla potrzeb miejskiego młyna, znanego jako Große Amtsmühle.

---

Oceń: Elektrownia Braniewo

---