Kościół Świętego Antoniego w Braniewie to ważny zabytek kultury, który doczekał się wpisania na listę rejestrowanych zabytków miasta, leżącego w województwie warmińsko-mazurskim. Ta rzymskokatolicka świątynia stanowi część parafii w dekanacie Braniewo, który należy do archidiecezji warmińskiej.
Obiekt ten, zrealizowany według projektu uznanego architekta Karla Friedricha Schinkla, powstał w latach 1830–1838 z inicjatywy ewangelików. Świątynia została wzniesiona w formie halowej, cechującej się stylistyką późnoklasycystyczną, a jej architektoniczne detale obejmują dwie wieże umiejscowione w frontowej części budowli. Do roku 1945 kościół pozostawał w rękach ewangelików, po czym w 1946 roku zyskał status kościoła parafialnego. W styczniu tegoż roku, starosta braniewski przekazał go katolickim wiernym, co oznaczało nowy rozdział w historii tej świątyni.
W ramach obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski podjęto intensywne działania mające na celu odrestaurowanie wnętrza kościoła oraz wykonanie polichromii. W nawach bocznych znalazły się dwie kondygnacje empor, które wspierane są przez eleganckie filary. Na północnej elewacji umieszczono ambonę, starannie wykonana na podstawie historycznego projektu, realizowaną w latach 1936–1938.
Wnętrze tej zabytkowej świątyni zdobią liczne elementy wyposażenia o dużym znaczeniu artystycznym, w tym:
- krucyfiks w stylu późnogotyckim, mający formę falistego ramienia poprzecznego z około 1520 roku, zdobiony symbolami ewangelistów w medalionach,
- prospekt organowy w stylu późnoklasycystycznym,
- drewniana chrzcielnica w stylu rokokowym z połowy XVIII wieku,
- dwa eklektyczne konfesjonały z I połowy XIX wieku,
- obrazy przedstawiające Ukamienowanie św. Szczepana z II połowy XVII wieku oraz Biczowanie z początku XVIII wieku,
- monstrancja promienista z 1764 roku, historycznie związana z kościołem św. Trójcy w Braniewie, wykonana przez złotnika Zrizewitza (Jana Zachariasza Krzyżewicza z Kurlandii),
- cztery świeczniki z cyny z XVIII wieku.
Te unikalne elementy dziedzictwa kulturowego świadczą o bogatej historii i artystycznej wartość kościoła, który jest nie tylko miejscem kultu, ale również istotnym punktem na mapie regionalnych zabytków.
Pożar kościoła w 2016 roku
3 stycznia 2016 roku, około godziny 15:00, zauważono dym wydobywający się z górnych partii kościoła. Po kilkunastu minutach na miejsce zdarzenia przybyły pierwsze jednostki straży pożarnej. W zaledwie pół godziny ogień przebił się na zewnątrz, a jego płomienie szybko objęły całe zadaszenie budynku. Całkowitemu zniszczeniu uległo pokrycie dachowe oraz konstrukcja poddasza, które częściowo zapadło się do wewnątrz obiektu.
Jednak nie wszystko zostało stracone – zabytkowe organy udało się uratować. Na szczęście przetrwały również dwie charakterystyczne wieże, a część wyposażenia, która została wyniesiona w trakcie pożaru, ocalała. Na miejscu w akcji gaśniczej uczestniczyło aż 29 zastępów straży pożarnej z różnych miejscowości, w tym Braniewa, Elbląga, Olsztyna i Gdyni. Walkę z ogniem utrudniały bardzo niskie temperatury, wynoszące −13 °C, a także zamarzające hydranty, co sprawiało, że działania ratunkowe były jeszcze bardziej skomplikowane.
Wstępne dochodzenie wykazało, że przyczyny tego tragicznego pożaru były związane z wadą przewodu kominowego, który rozszczelnił się, co miało doprowadzić do zapłonu drewnianych elementów konstrukcyjnych dachu. Koszt odbudowy kościoła Świętego Antoniego został oszacowany na od 2 do 2,5 miliona złotych, a niezbędne okazało się przywrócenie balkonu, stropu oraz dachu. Dodatkowo, zniszczeniu uległy również zabytkowe organy.
Na odbudowę przeznaczono 500 tysięcy złotych z rezerwy budżetowej. Remont świątyni trwał ponad rok, a po wielu staraniach, w dniu 13 kwietnia 2017 roku, w Wielki Czwartek, kościół został ponownie otwarty dla wiernych, chociaż nie był jeszcze w pełni ukończony, zostały w nim wznowione msze święte.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 22.09.2015 r.]
- Wkrótce pierwsza po pożarze msza w kościele św. Antoniego [online], braniewo.wm.pl [dostęp 27.06.2018 r.]
- 2,5 miliona złotych, aby odbudować kościół w Braniewie [online], www.rmf24.pl [dostęp 23.02.2016 r.]
- Pożar kościoła w Braniewie. Runął dach, wnętrze świątyni jest zniszczone. „Straty są bardzo duże” [online], TVN24.pl [dostęp 04.01.2016 r.]
- Kościół pw. św. Antoniego. Informacja Turystyczna w Braniewie. [dostęp 22.09.2015 r.]
- Wybrane zagadnienia bezpieczeństwa pożarowego obiektów zabytkowych, red. naukowa Jacek Zboina, Wybrane wnioski z pożaru kościoła św. Antoniego w Braniewie, s. 42.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kościoły":
Bazylika św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie | Parafia św. Antoniego w Braniewie | Kościół św. Krzyża w Braniewie | Parafia Świętego Krzyża w Braniewie | Parafia św. Katarzyny w BraniewieOceń: Kościół św. Antoniego w Braniewie