Spis treści
Czy więźniowie mogą głosować w Polsce?
W Polsce osoby przebywające w zakładach karnych zasadniczo posiadają czynne prawo wyborcze, umożliwiające im uczestnictwo w procesie wyborczym. Niemniej jednak, sąd ma możliwość pozbawienia więźnia tego uprawnienia, jeśli orzeknie o utracie praw publicznych. Podstawą prawną prawa do głosowania jest Konstytucja RP, która gwarantuje powszechność wyborów. Służba Więzienna intensywnie pracuje nad zapewnieniem skazanym możliwości skorzystania z ich prawa głosu, dokładając wszelkich starań, by proces ten przebiegał w zgodzie z międzynarodowymi standardami oraz z poszanowaniem praw człowieka, co jest kwestią o fundamentalnym znaczeniu.
Jakie prawa wyborcze mają osadzeni?
Osoby przebywające w więzieniach, które nie zostały pozbawione praw publicznych na mocy wyroku sądu, zachowują czynne prawo wyborcze – fundamentalne uprawnienie obywatelskie. Dzięki temu mogą uczestniczyć w wyborach do:
- Sejmu i Senatu,
- wyborach prezydenckich,
- Parlamentu Europejskiego.
Jak to wygląda w rzeczywistości? Głosowanie więźniów odbywa się w specjalnie utworzonych obwodach wyborczych, zlokalizowanych na terenie aresztów śledczych i zakładów karnych. Umożliwia to każdemu uprawnionemu osadzonemu oddanie głosu. Państwo podejmuje starania, aby te prawa były w pełni respektowane, a cały proces wyborczy jest skrupulatnie monitorowany. Ma to zagwarantować uczciwość i tajność głosowania, wykluczając jakiekolwiek naciski na preferencje wyborcze osadzonych.
W jakich wyborach mogli głosować osadzeni?
Wybory do Sejmu, Senatu i Parlamentu Europejskiego umożliwiają osobom pozbawionym wolności oddanie głosu w specjalnie utworzonych obwodach wyborczych, zlokalizowanych na terenie zakładów karnych oraz aresztów śledczych. Wyjątek stanowiły wybory prezydenckie w 2020 roku, kiedy to, z uwagi na sytuację epidemiczną, głosowanie przeprowadzono drogą korespondencyjną.
Jak odbywa się głosowanie w jednostkach penitencjarnych?
Głosowanie za więziennymi murami różni się od tego, które znamy z zewnątrz. Specjalnie na potrzeby aresztów śledczych i zakładów karnych tworzone są odrębne obwody głosowania. Te specjalne komisje, złożone z niezależnych obserwatorów, czuwają nad prawidłowym przebiegiem całego procesu. Administracja więzienia, w ścisłej współpracy ze Służbą Więzienną, dokłada wszelkich starań, aby umożliwić osadzonym realizację ich konstytucyjnego prawa – prawa do głosowania. Osadzeni oddają głos osobiście, w lokalu wyborczym zlokalizowanym na terenie jednostki penitencjarnej. Niezwykle istotna jest tajność głosowania – nikt nie ma prawa wglądu w to, na kogo oddano głos. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, każdy głos ma znaczenie.
Jakie formy głosowania są dostępne dla więźniów?
Jak już wspomniano, osoby pozbawione wolności najczęściej realizują swoje prawo wyborcze osobiście. Na terenie zakładów karnych i aresztów śledczych organizowane są specjalne obwody wyborcze, gdzie osadzeni mogą oddać swój głos. Wyjątkiem były wybory prezydenckie w 2020 roku, kiedy to, z uwagi na pandemię COVID-19, wprowadzono możliwość głosowania korespondencyjnego. Co do zasady, osadzeni nie mają możliwości wyboru pełnomocnika do głosowania, ani nie mogą korzystać z tradycyjnego głosowania pocztowego.
Kto jest odpowiedzialny za organizację głosowania w więzieniach?
Dyrektorzy więzień i aresztów ponoszą odpowiedzialność za bezbłędny przebieg wyborów w swoich placówkach, sprawując pieczę nad całym procesem. W ścisłej współpracy z urzędami gmin dbają o to, aby spisy wyborców były na bieżąco aktualizowane, co jest niezwykle istotne dla sprawnego głosowania. Nad prawidłowością głosowania w każdym obwodzie czuwają obwodowe komisje wyborcze, przykładając szczególną wagę do detali. Natomiast Centralny Zarząd Służby Więziennej koordynuje te działania na szczeblu krajowym, by zapewnić spójność i legalność przeprowadzanych wyborów.
Jak administracje jednostek penitencjarnych informują osadzonych o przepisach wyborczych?
Administracje więzienne pełnią niezastąpioną rolę w edukowaniu osadzonych na temat procedur wyborczych. Dokładają wszelkich starań, by dotrzeć z informacjami do jak najszerszego grona odbiorców, wykorzystując różnorodne kanały komunikacji, takie jak:
- audycje radiowęzła,
- rozmowy osadzonych z wychowawcami,
- plakaty informacyjne umieszczane w strategicznych lokalizacjach,
- broszury,
- ulotki.
Mając na uwadze kompleksowe przekazanie wiedzy o procesie wyborczym, służby więzienne współdziałają z organizacjami pozarządowymi oraz Rzecznikiem Praw Obywatelskich, aby zapewnić każdemu osadzonemu dostęp do niezbędnych informacji i umożliwić świadomy udział w wyborach.
Jak przygotowywany jest spis wyborców w więzieniach?
Spis wyborców w zakładach karnych i aresztach śledczych tworzony jest przez urząd gminy na podstawie wykazu przekazywanego przez dyrektora danej placówki. Dyrektor ten ma obowiązek poinformować osadzonych o możliwości wpisania się do wspomnianego spisu, pod warunkiem że nie figurują oni w Centralnym Rejestrze Wyborców. Aby dokonać wpisu, niezbędne jest:
- zaświadczenie o prawie do głosowania lub,
- alternatywnie, decyzja sądu, jeśli osadzony takową dysponuje.
Urząd gminy jest zobowiązany do aktualizacji spisu, co oznacza, że uwzględniane są w nim wyłącznie osoby posiadające pełne prawa wyborcze. Utrata tych praw, orzeczona przez sąd, skutkuje usunięciem danej osoby ze spisu. Co istotne, każdy wyborca jest informowany o fakcie skreślenia go z listy, co stanowi istotny element zapewnienia transparentności całego procesu wyborczego.
Jakie są statystyki głosowania w Zakładzie Karnym we Wronkach?
Dane z Zakładu Karnego we Wronkach stanowią wymowny przykład zaangażowania osadzonych w proces wyborczy. Statystyki są jednoznaczne: w ostatnich wyborach aż 1380 z 1404 więźniów posiadało czynne prawo wyborcze. Ta imponująca liczba dowodzi, że izolacja od społeczeństwa, jaką jest pobyt w więzieniu, niekoniecznie musi wiązać się z rezygnacją z roli aktywnego obywatela. Mimo swojej trudnej sytuacji, osadzeni pragną uczestniczyć w kształtowaniu przyszłości kraju, co jest niezwykle optymistycznym sygnałem.